Wyrok Sądu Administracyjnego

II SA/Wr 1234/23

Wyrok

w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

15 maja 2024 r.

Wrocław

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Kowalski (spr.)

Sędziowie: Sędzia WSA Anna Nowak,

Sędzia WSA Piotr Wiśniewski

Protokolant: st. sekretarz sąd. Maria Zielińska

po rozpoznaniu na rozprawie 15 maja 2024 r.

sprawy ze skargi Adama Małeckiego

na decyzję Wojewódzkiego Urzędu Pracy

z 10 kwietnia 2024 r., WUP-II-4321/2024,

w przedmiocie utraty statusu bezrobotnego

oddala skargę.

Jan Kowalski            Anna Nowak            Piotr Wiśniewski

(podpis)                (podpis)                (podpis)

Uzasadnienie

Decyzją z 10 kwietnia 2024 r., WUP-II-4321/2024, Wojewódzki Urząd Pracy utrzymał w mocy decyzję Powiatowego Urzędu Pracy z 20 marca 2024 r., PUP-1234/2024, którą orzeczono o utracie 27 marca 2024 r. przez Adama Małeckiego statusu osoby bezrobotnej. Powyższe decyzje wydano w następującym stanie faktycznym: 15 marca 2024 r. Adam Małecki dokonał rejestracji w Powiatowym Urzędzie Pracy w Wrocławiu jako bezrobotny. W karcie rejestracyjnej określono datę stawiennictwa w urzędzie pracy na 22 marca 2024 r., a Adam Małecki podpisał się pod rubryką, w której datę tę określono (karta 1 akt administracyjnych). Decyzją z 15 marca 2024 r. starosta, działając na podstawie art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, orzekł o uznaniu Adama Małeckiego 15 marca 2024 r. za osobę bezrobotną. Jednocześnie organ odmówił wnioskodawcy przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych (karta 9 akt administracyjnych). Decyzją z 27 marca 2024 r., PUP-5678/2024, starosta, na podstawie art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, orzekł o utracie przez Adama Małeckiego statusu osoby bezrobotnej 27 marca 2024 r.. Wskazał, że bezrobotny nie stawił się w Powiatowym Urzędzie Pracy w wyznaczonym terminie i nie zawiadomił w ciągu 7 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa. Następnie pouczył skarżącego, że odzyskanie statusu osoby bezrobotnej może nastąpić po upływie 180 dni w przypadku drugiego niestawiennictwa (karta 12 akt administracyjnych). W odwołaniu Adam Małecki wniósł o uchylenie decyzji o utracie statusu osoby bezrobotnej i umorzenie postępowania. Wskazał, że gdy zarejestrował się w Powiatowym Urzędzie Pracy jako bezrobotny 15 marca 2024 r., omyłkowo przyjął do świadomości, że termin stawienia się to 22 kwietnia 2024 r.. Dlatego jego niestawiennictwo było powodowane pomyłką co do daty wymaganej wizyty. Skarżący na usprawiedliwienie zaistniałej sytuacji wskazał, że gdy przed kilkoma laty był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy, to tryb wizyt ustalony był comiesięcznie. Dlatego obecnie w wyniku niedopatrzenia przeoczył fakt, że miał stawić się w terminie 7 dni po rejestracji. Skarżący dodał też, że nadal nie znalazł zatrudnienia, choć w tym kierunku poczynił już osobiste starania (karta 15 akt administracyjnych). Utrzymując zaskarżoną decyzję w mocy na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, wojewoda podkreślił, że w dniu rejestracji, tj. 15 marca 2024 r., wyznaczono skarżącemu termin wizyty w Powiatowym Urzędzie Pracy 22 marca 2024 r. celem potwierdzenia gotowości do podjęcia pracy. Przyjęcie do wiadomości i stosowania wyznaczonego terminu stawiennictwa na ten dzień Adam Małecki potwierdził własnoręcznym podpisem w dniu rejestracji na druku karty rejestracyjnej bezrobotnego. Następnie organ zaznaczył, że skarżący nie zgłosił się w wyznaczonym terminie i nie usprawiedliwił swojej nieobecności. Odnosząc się do podniesionych w odwołaniu przyczyn niestawiennictwa, wojewoda podkreślił, że skoro dana osoba składa podpis pod dokumentem, to należy domniemywać, iż ma świadomość jego treści. Data wizyty „22 marca 2024 r.”, którą zaakceptował skarżący, nie zawiera też skreśleń ani poprawek. Zdaniem wojewody, pomylenie daty stawiennictwa z inną nieprawidłową datą nie może zostać uznane za uzasadnioną przyczynę niestawiennictwa. Zgodnie z art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, starosta, z zastrzeżeniem art. 33 ust. 5, pozbawia statusu bezrobotnego, który nie stawił się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie i nie powiadomił w okresie do 7 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa; pozbawienie statusu bezrobotnego następuje od dnia niestawienia się w powiatowym urzędzie pracy odpowiednio na okres wskazany w art. 33 ust. 4a. Wojewoda zauważył, że Adam Małecki w odwołaniu nie wskazuje na obiektywne przyczyny, które by mogły usprawiedliwić niestawiennictwo w wyznaczonym dniu, i nie przedstawił żadnych dokumentów mogących mieć wpływ na usprawiedliwienie niestawiennictwa. W skardze Adam Małecki zarzucił naruszenie art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przez jego zastosowanie w sytuacji, gdy niestawiennictwo w Powiatowym Urzędzie Pracy nie było przez skarżącego zawinione i wynikało wyłącznie z omyłki, a nie zamiaru niepodjęcia zatrudnienia. Wskazując powyższy zarzut, wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu skarżący podkreślił, że organ odwoławczy nie odniósł się do jego wyjaśnień i zasłaniał się niezrozumiałymi dla niego przepisami. Podkreślił też, że przyjęte przez niego omyłkowo założenie, że ma się stawić w kolejnym miesiącu po rejestracji, było racjonalne, trudno bowiem sobie wyobrazić, że pracownik Powiatowego Urzędu Pracy zaledwie kilka dni po rejestracji mógłby zaoferować skarżącemu realną propozycję pracy. Adam Małecki zaznaczył też, że pracownik Powiatowego Urzędu Pracy 15 marca 2024 r. dał mu do zrozumienia, że nie istnieją możliwości uzyskania pracy w najbliższym czasie, co tym bardziej utwierdziło go w przekonaniu, że stawienie się w Urzędzie Pracy po 7 dniach nie jest konieczne. W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności sąd podkreśla, że stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Kryterium legalności przewidziane w art. 3 § 1 p.p.s.a. umożliwia sądowi administracyjnemu wyeliminowanie z obrotu prawnego zaskarżonej decyzji w sytuacji (w szczególności), gdy narusza ona prawo materialne, a naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a.), oraz gdy decyzja została wydana z naruszeniem reguł postępowania, a uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).

Powyższe kryterium kontroli (legalność) nie pozwala zatem sądowi wyeliminować decyzji zgodnych z prawem. Z tego powodu, chociaż w niniejszej sprawie sąd przyjmuje ze zrozumieniem argumentację powołaną przez skarżącego w skardze i nie podważa znaczenia trudności, jakim musiał on stawić czoło w związku z trudną sytuacją zawodową (bezrobocie), to jednak względy te nie pozwoliły stwierdzić naruszenia prawa. W zaistniałych okolicznościach starosta był bowiem nie tylko umocowany do orzeczenia o utracie przez skarżącego statusu osoby bezrobotnej, lecz także prawo obligowało go do podjęcia takiego rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, starosta pozbawia statusu bezrobotnego, który nie stawił się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie i nie powiadomił w okresie 7 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa. Nie ulega wątpliwości, że skarżący nie stawił się w wyznaczonym i podanym mu do wiadomości terminie 22 marca 2024 r. (karta 1 akt administracyjnych), a w terminie 7 dni nie powiadomił organu o uzasadnionej przyczynie swojego niestawiennictwa. Oznacza to, że okoliczności zgłoszone po tym terminie nie mogą odnieść skutku. W tym miejscu trzeba też zaznaczyć, że zarówno w karcie rejestracyjnej, jak i w odrębnym pouczeniu, które skarżący podpisał (karta 1 i 7 akt administracyjnych), został on należycie i wyczerpująco pouczony o wszystkich powinnościach bezrobotnego, a zwłaszcza o obowiązku zgłaszania się do urzędu pracy w wyznaczonych terminach oraz obowiązku usprawiedliwienia w terminie 7 dni ewentualnego niestawiennictwa. W pouczeniach wskazano też, jakie skutki wywołuje niestawiennictwo bezrobotnego w wyznaczonym terminie i nieusprawiedliwienie przyczyn niestawiennictwa.

W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, którego zdanie sąd w tym składzie podziela, podkreśla się, że skoro podstawowym elementem definicji „bezrobotny” jest gotowość do podjęcia zatrudnienia, bezrobotny musi być pod tym względem w pełni dyspozycyjny. W celu weryfikacji tej dyspozycyjności nałożono na bezrobotnego obowiązek zgłoszenia się do właściwego urzędu pracy. Niedopełnienie tego obowiązku rodzi skutki przewidziane w art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy. Przepis ten określa dwa warunki, które muszą być spełnione łącznie, aby uniknąć skutku prawnego w nim określonego (utraty statusu osoby bezrobotnej): bezrobotny musi usprawiedliwić niestawiennictwo w wyznaczonym przez urząd pracy terminie przez wskazanie uzasadnionej przyczyny i takie usprawiedliwienie powinno nastąpić w ciągu 7 dni od wyznaczonego terminu zgłoszenia się w urzędzie pracy. Ignorowanie tych dyscyplinujących wymogów naraża bezrobotnego na obligatoryjne sankcje. Brzmienie powołanego przepisu jest bowiem kategoryczne i nie nasuwa wątpliwości, że w przypadku niespełnienia przewidzianych w nim przesłanek organ ma obowiązek podjąć decyzję o pozbawieniu stratusu bezrobotnego. Art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy nie odwołuje się do jakichkolwiek wyjaśnień co do przyczyny absencji w urzędzie pracy. Możliwość usprawiedliwienia niestawiennictwa ustawodawca jednoznacznie łączy bowiem z obowiązkiem wykazania usprawiedliwionej przyczyny niezgłoszenia się do organu zatrudnienia. Zwrot „usprawiedliwiona przyczyna” jest pojęciem niedookreślonym, którego ostateczną treść musi ustalić organ stosujący prawo, w oparciu o konkretny stan faktyczny danej sprawy. Należy jednak mieć na uwadze, że uzasadnione przyczyny to okoliczności natury obiektywnej, niezależne od woli bezrobotnego, a więc przeszkody, na które bezrobotny nie miał wpływu, np. nagła choroba, brak możliwości dojazdu z powodu przerw w komunikacji lub inne nagłe zdarzenie typu pożar, powódź. Za uzasadnione przyczyny nie uznaje się natomiast okoliczności powstałych tylko na skutek lekkomyślności czy niedbalstwa zainteresowanego (zob. wyrok NSA z dnia 16 grudnia 2009 r., I OSK 1542/09).

Mając to na uwadze, należy uznać, że skarżący nie tylko uchybił terminowi określonemu w art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy, lecz także podana przez niego przyczyna i tak nie mogłaby być uznana za usprawiedliwiającą niestawiennictwo. Pomyłka co do daty wyznaczonej wizyty w Powiatowym Urzędzie Pracy, chociażby nawet była spowodowana trudnymi okolicznościami osobistymi bezrobotnego, nie uzasadnia stwierdzenia, że decyzja o utracie statusu osoby bezrobotnej narusza art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy. Przepis ten nie przewiduje bowiem możliwości uznaniowej oceny sytuacji bezrobotnego, jeżeli ten w terminie 7 dni nie przedstawił usprawiedliwionych przyczyn niestawiennictwa. W tym miejscu sąd podkreśla, że sprawy, w których skarżący powoływał się na omyłkę co do terminu stawiennictwa w urzędzie pracy, były już wielokrotnie rozpatrywane przez Naczelny Sąd Administracyjny, a jednolicie przyjmowane przez ten sąd stanowiska tylko potwierdzają tezę, że art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy nie daje organom administracji możliwości „ulgowego” traktowania bezrobotnych powołujących się na tę przyczynę. W wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r., I OSK 1963/11 Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że: „bezrobotny powinien tak zorganizować swoje sprawy osobiste, aby mógł wywiązać się z powinności przewidzianej w art. 33 ust. 1 pkt 1 ustawy. Takie okoliczności jak zapomnienie czy pomylenie terminu, nie mogą stanowić uzasadnionej przyczyny niestawiennictwa w urzędzie pracy celem potwierdzenia w wyznaczonym terminie gotowości do podjęcia zatrudnienia oraz uzyskania informacji o możliwości zatrudnienia i szkolenia”. Z kolei w wyroku z dnia 10 kwietnia 2013 r., I OSK 428/13 sąd zaznaczył, że „uzasadzone przyczyny to okoliczności, na które bezrobotny nie miał żadnego wpływu, nawet przy dołożeniu najwyższej staranności (…). Do takich przyczyn nie należy zapomnienie czy pomylenie daty stawiennictwa”.

Mając na uwadze powyższe, sąd doszedł do przekonania, że w okolicznościach zaskarżonej sprawy zachodziły podstawy do wydania rozstrzygnięcia o utracie przez skarżącego statusu osoby bezrobotnej w oparciu o art. 33 ust. 4 pkt 8 ustawy. Skarżący będzie mógł odzyskać status osoby bezrobotnej przez ponowną rejestrację po upływie okresu określonego w art. 33 ust. 4a ustawy. Termin ten wynosi 120, 180 albo 270 dni, odpowiednio, w zależności od tego, czy miało miejsce pierwsze, drugie czy trzecie niestawiennictwo.

Z wymienionych względów sąd orzekł o oddaleniu skargi na podstawie art. 151 p.p.s.a.

Jan Kowalski            Anna Nowak            Piotr Wiśniewski

(podpis)                (podpis)                (podpis)

Wzór opracowano na podstawie wyroku WSA w Warszawie z dnia 22 grudnia 2016 r., sygn. akt II SA/Wa 1017/16.