Postanowienie o podziale majątku wspólnego

I C 1234/23 Warszawa, dnia 25 lipca 2024 r.

POSTANOWIENIE

Sąd Rejonowy w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący: SSR Anna Kowalska Protokolant: Jan Nowak po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2024 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z wniosku Jana Wiśniewskiego z udziałem Anny Wiśniewskiej

o podział majątku wspólnego

I. ustala, że w skład majątku wspólnego Jana Wiśniewskiego i Anny Wiśniewskiej wchodziły:    - nieruchomość lokalowa nr 12 położona w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12, dla której       Sąd Rejonowy w Warszawie prowadzi księgę wieczystą o numerze WA1W/00123456/7, o wartości       500 000 zł,    - samochód osobowy Audi A4 (nr rej. WB 12345) o wartości 30 000 zł; II. ustala, że udziały Jana Wiśniewskiego i Anny Wiśniewskiej w majątku wspólnym są równe; III. dokonuje podziału majątku wspólnego w ten sposób, że:    - Janowi Wiśniewskiemu przyznaje nieruchomość lokalową opisaną w punkcie I sentencji       postanowienia,    - Annie Wiśniewskiej przyznaje samochód osobowy opisany w punkcie I sentencji       postanowienia,    - zasądza od Jana Wiśniewskiego na rzecz Anny Wiśniewskiej kwotę 215 000 zł       (dwieście piętnaście tysięcy złotych) tytułem dopłaty do udziału w majątku wspólnym,       ustalając, że wymieniona kwota jest płatna w terminie 6 miesięcy od       uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, wraz z odsetkami ustawowymi w       razie opóźnienia w jej zapłacie; IV. zasądza od Jana Wiśniewskiego na rzecz Anny Wiśniewskiej kwotę 5 000 zł (pięć tysięcy złotych)    tytułem zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny; V. w pozostałej części żądanie Jana Wiśniewskiego o zwrot nakładów z majątku osobistego    oddala; VI. oddala wniosek Anny Wiśniewskiej o zwrot kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni Anna Wiśniewska wystąpiła z wnioskiem o podział majątku wspólnego byłych małżonków Jana Wiśniewskiego i Anny Wiśniewskiej wskazując, iż w jego skład wchodzi nieruchomość lokalowa nr 12 położona w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12, dla której Sąd Rejonowy w Warszawie prowadzi księgę wieczystą Kw nr WA1W/00123456/7 o wartości 500 000 zł oraz ruchomość w postaci samochodu osobowego marki Audi (nr rej. WB 12345) o wartości 30 000 zł. Ponadto domagała się rozliczenia nakładów z jej majątku osobistego na majątek wspólny w postaci należności wpłaconych po ustaniu małżeństwa na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej "Kwiatowa" przy ul. Polnej 1 w Warszawie w kwocie 10 000 zł na poczet opłat eksploatacyjnych za okres od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r.

Składając propozycję dotyczącą sposobu podziału majątku wspólnego, wnosiła o przyznanie uczestnikowi postępowania ruchomości, a na swoją rzecz przyznania nieruchomości. Podniosła, że uczestnik postępowania od wielu lat nie łożył na utrzymanie rodziny i nie partycypował w kosztach utrzymania mieszkania. Po rozwiązaniu małżeństwa stron, nadal nie regulował zobowiązań z tytułu opłat czynszowych, z tego tytułu powstały zaległości, które wnioskodawczyni spłaciła.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik Jan Wiśniewski nie kwestionował składu majątku wspólnego, w tym wartości ruchomości wskazanej przez wnioskodawczynię. Zakwestionował natomiast wartość nieruchomości, wskazując że została ona znacznie zawyżona. W zakresie roszczeń o rozliczenie nakładów poniesionych przez wnioskodawczynię uczestnik postępowania uznał jedynie ich wartość odpowiadającą wysokości 50% wpłaconych kwot (5 000 zł), albowiem w jego ocenie odpowiada ona zakresowi w jakim mógł korzystać z lokalu. Zaprzeczył by opłaty z tytułu kosztów eksploatacji mieszkania były dokonywane włącznie ze środków wnioskodawczyni. Podniósł, iż w dniu 15 lutego 2023 r., tj. już po ustaniu małżeństwa stron przekazał wnioskodawczyni kwotę 2 000 zł na poczet kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania stron. I z uwagi na ten fakt zażądał rozliczenia nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny w zakresie kwoty 1 000 zł, tj. kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy uznaną przez siebie wpłatą wnioskodawczyni na poczet czynszu w kwocie 5 000 zł, a przekazaną wnioskodawczyni kwotę 2 000 zł (2 000 zł – 1000 zł). Ustosunkowując się do propozycji podziału majątku wspólnego przedstawionego przez wnioskodawczynię, uczestnik postępowania wnosił o przyznanie na rzecz Anny Wiśniewskiej wskazanej przez nią ruchomości. Domagał się natomiast przyznania nieruchomości, albowiem wnioskodawczyni jest wyłącznym właścicielem lokalu mieszkalnego nr 3 położonego w Warszawie przy ul. Słonecznej 3, który nabyła w drodze dziedziczenia po rodzicach. Tym samym wnioskodawczyni, w przeciwieństwie do uczestnika postępowania, ma możliwość zaspokojenia swoich potrzeb mieszkaniowych poza lokalem stanowiącym majątek wspólny stron. Z kolei dochody uczestnika postępowania otrzymywane z tytułu wynagrodzenia za pracę zapewniają o możliwościach spłaty udziału wnioskodawczyni. Na koniec, uczestnik wniósł o zasądzenie od wnioskodawczyni na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd ustalił, co następuje:

Anna Wiśniewska i Jan Wiśniewski z domu Malinowski zawarli związek małżeński w dniu 10 maja 2000 r. Małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód (z wyłącznej winy Jana Wiśniewskiego) wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 stycznia 2022 r., który uprawomocnił się dnia 1 lutego 2022 r. Strony nie zawierały małżeńskiej umowy majątkowej. (okoliczności bezsporne, a ponadto dowód: - odpis skrócony aktu małżeństwa wydany przez USC Mokotów w Warszawie nr 1234/2000 z dnia 10 maja 2000 r. – k. 5 akt Sądu Okręgowego w Warszawie o sygn. akt II C 123/21, - wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 stycznia 2022 r. wydany w spawie o sygn. akt II C 123/21 – k. 15 akt Sądu Okręgowego w Warszawie o sygn. akt II C 123/21, - zeznania wnioskodawczyni)

Jan Wiśniewski i Anna Wiśniewska w trakcie trwania związku małżeńskiego nabyli nieruchomość lokalową nr 12 położoną w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12 o pow. 60 m2. (okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: - akta księgi wieczystej Kw nr WA1W/00123456/7 Sądu Rejonowego w Warszawie – k. 25, 26, 27)

W skład majątku wspólnego stron wchodzi ponadto ruchomość w postaci samochodu osobowego marki Audi A4 o numerze rejestracyjnym WB 12345. (okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: - przesłuchanie stron – k. 30 i 31)

Wnioskodawczyni ponadto jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr 3 położonego w Warszawie przy ul. Słonecznej 3, który nabyła w drodze dziedziczenia po rodzicach. (okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: - akta księgi wieczystej Kw nr WA2W/00654321/8 Sądu Rejonowego w Warszawie – k. 32, 33, 34)

Składnik ruchomy majątku stron w postaci samochodu osobowego pozostał w posiadaniu uczestnika. (okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: - przesłuchanie stron – k. 35 i 36)

Wnioskodawczyni zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe w lokalu nr 12 położonym w Warszawie przy Kwiatowej 12, stanowiącym majątek wspólny stron. Uczestnik postępowania dobrowolnie opuścił powyższy lokal w dniu 1 stycznia 2023 r. i do niego nie powrócił w celu ponownego zamieszania. Obecnie zamieszkuje wraz z konkubiną w lokalu nr 5 położonym we Wrocławiu przy ul. Leśnej 5, który stanowi przedmiot własności konkubiny. (okoliczności bezsporne, a ponadto dowód: - przesłuchanie stron – k. 37 i 38)

Uczestnik postępowania od chwili rozwiązania związku małżeńskiego stron do dnia wydania orzeczenia w niniejszej sprawie nie regulował należności czynszowych za wspólną nieruchomość. W tym czasie nie przekazywał też wnioskodawczyni żadnych kwot pieniężnych. (dowód: - zeznania wnioskodawczyni – k. 39, - zeznania świadka Marii Kowalskiej – k. 40, - pismo Spółdzielni Mieszkaniowej "Kwiatowa" położonej przy ul. Polnej 1 w Warszawie z dnia 1 marca 2024 r. – k. 41)

W okresie od dnia 1 lutego 2022 r. do dnia wydania orzeczenia w niniejszej sprawie wnioskodawczyni poniosła nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny z tytułu opłat eksploatacyjnych za lokal mieszkalny nr 12 położony w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12 w wysokości 10 000 zł. (dowód: - zaświadczenie Spółdzielni Mieszkaniowej "Kwiatowa" położonej przy ul. Polnej 1 w Warszawie – k. 42, - potwierdzenie dokonania przelewów – k. 43)

Biegła sądowa Maria Nowak wartość rynkową prawa do nieruchomości lokalowej nr 12 położonej w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12 określiła na kwotę 500 000 zł. (dowód: - opinia biegłego sądowego z dnia 1 kwietnia 2024 r. – k. 44)

Wartość rynkowa ruchomości w postaci samochodu osobowego marki Audi A4 o nr rej. WB 12345 nie była przez strony kwestionowana i została określona na kwotę 30 000 zł. (okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: - przesłuchanie stron – k. 45 i 46)

Sąd zważył, co następuje:

Ustalając stan faktyczny, Sąd dokonał wnikliwej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności przeprowadzonych dowodów z: dokumentów, zeznań świadka Marii Kowalskiej, przesłuchania stron oraz opinii biegłej sądowej Marii Nowak. Sąd uznał za wiarygodne wszystkie dokumenty zgromadzone w toku niniejszego postępowania, nie znajdując podstaw do zakwestionowania ich wartości dowodowej, w tym również kserokopii dokumentów, gdyż ich autentyczność nie była kwestionowana. Odnośnie dowodu z zeznań świadka Marii Kowalskiej, Sąd dał im wiarę w zakresie w jakim wskazały one na fakt braku przekazania wnioskodawczyni przez uczestnika kwoty 2 000 zł na poczet kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania stron. Informacje przedstawione przez ww. świadka odpowiadały wiedzy jaka wynikała bezpośrednio ze stosunków rodzinnych, w których uczestniczył. W pozostałym zakresie zeznania świadka, tj. co do relacji łączących strony postępowania pozostały bez znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia.

W toku postępowania Sąd przeprowadził dowód z przesłuchania stron. Sąd uznał je za wiarygodne w zakresie w jakim pozostały ze sobą zgodne i w jakim korespondowały z pozostałym zgromadzonym materiałem dowodowym w postaci dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w szczególności w zakresie składu majątku wspólnego stron. Sąd nie uwzględnił zeznań uczestnika postępowania odnoszących się przekazywania środków finansowych na potrzeby rodziny oraz jego aktualnej sytuacji finansowej mającej potwierdzić możliwość spłaty wnioskodawczyni. Uczestnik postępowania nie podjął żadnej inicjatywy dowodowej dla wykazania prawdziwości prezentowanego stanowiska, że przekazywał środki finansowe na poczet opłat eksploatacyjnych za mieszkanie i ograniczył się do zaprzeczenia twierdzeniom wnioskodawczyni. Zeznania uczestnika w tym zakresie nie korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, w szczególności wynikającym z akt sprawy rozwodowej. Z kolei stanowisko uczestnika postępowania określające jego sytuację finansową pozostało w sprzeczności z zeznaniami świadka Marii Kowalskiej.

Za w pełni wiarygodne Sąd uznał opinię biegłej sądowej Marii Nowak. Dokonane przez biegłą wnioskowania nie noszą cech dowolności i powierzchowności. Biegła, w oparciu o wszechstronną analizę materiału dowodowego sporządziła opinię kompletną i dokładną. Opinia biegłej jest logiczna, zgodna z doświadczeniem życiowym i wskazaniami wiedzy. Komunikatywność jej sformułowań pozwala na zrozumienie wyrażonych w niej ocen i poglądów, a także sposobu dochodzenia do niej. Nie zawiera wewnętrznych sprzeczności i wykluczających się wzajemnie wniosków. Oceniając tę opinię Sąd wziął również pod uwagę to, że w toku postępowania sądowego nie była przez strony kwestionowana. Powyższe pozwala uznać opinię biegłej za zupełną i wiarygodną.

Przechodząc do merytorycznego rozstrzygnięcia, wskazać należy, co następuje. W niniejszej sprawie strony postępowania pozostały zgodne, co do udziału stron w majątku wspólnym, jego składu i wartości ruchomości. Spór dotyczył w przeważającej kwestii wielkości nakładów poniesionych przez wnioskodawczynię po ustaniu małżeństwa z majątku osobistego na majątek wspólny, jak i udziału uczestnika postępowania w kosztach związanych z korzystaniem ze wspólnego mieszkania stron. Uczestnik postępowania co do roszczeń wnioskodawczyni z tytułu poniesionych przez nią opłat eksploatacyjnych za lokal stanowiący majątek wspólny stron, uznał jedynie ich wartość odpowiadającą wysokości 50% wpłaconych kwot, albowiem w jego ocenie odpowiada ona zakresowi w jakim uczestnik postępowania mógł korzystać z lokalu. Kwestią sporną między stronami pozostał także sposób podziału składników majątku wspólnego. Każda ze stron odmiennie postrzegała swoją sytuację finansową i zdolność do spłat drugiego współmałżonka. Zgodnie z art. 43 § 1 k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku (art. 43 § 2 k.r.o.). Przy ocenie w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43 § 3 k.r.o.). Jak wynika z treści wyżej cytowanych przepisów ustalenie nierównych udziałów w majątku dorobkowym, dopuszczalne jest jedynie w razie łącznego wystąpienia dwóch przesłanek, a mianowicie: przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu oraz istnienia ważnych powodów, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów. W ocenie Sądu brak jest podstaw pozwalających na uznanie, iż zachodzą przesłanki warunkujące możliwość ustalenia udziału któregokolwiek z byłych małżonków Wiśniewskich w sposób odmienny niż wynika to z treści art. 43 § 1 k.r.o. W tym względzie Sąd oparł się również na zgodnych oświadczeniach stron postępowania. Z kolei art. 31 § 1 k.r.o. i art. 33 k.r.o. stanowi, że z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). W toku niniejszego postępowania w oparciu o zgodne oświadczenia stron Sąd ustalił, iż oprócz nieruchomości lokalowej nr 12 położonej w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12 o pow. 60 m2 w skład majątku wspólnego wchodzi ruchomość w postaci samochodu osobowego marki Audi A4 o nr. rej. WB 12345. Wartość ruchomości stron Sąd ustalił w oparciu o zgodne oświadczenia stron, natomiast wartość nieruchomości w oparciu o opinię biegłej sądowej Marii Nowak. O powyższym orzeczono w punkcie pierwszym postanowienia na mocy art. 688 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 46 k.r.o. Na podstawie zaś art. 43 § 1 k.r.o., Sąd w punkcie drugim postanowienia orzekł o równych udziałach w majątku wspólnym Jana Wiśniewskiego i Anny Wiśniewskiej. Kodeks cywilny przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności: a) podział fizyczny rzeczy, b) przyznanie całej rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, c) sprzedaż rzeczy stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży. Sposób zniesienia współwłasności zależy przede wszystkim od zgodnej woli wszystkich współwłaścicieli, przy czym przy braku jednomyślności kodeks cywilny preferuje zniesienie współwłasności przez podział fizyczny rzeczy wspólnej. Wynika to wyraźnie z postanowień art. 211 k.c. i art. 212 § 1 k.c. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, sąd powinien więc przede wszystkim brać pod uwagę ten sposób wyjścia ze współwłasności, chyba że współwłaściciele żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich w zamian za spłaty albo sprzedania stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego (tak m. in. SN w post. z dnia 15 października 2010 r., I CSK 70/10, nie publ., zob. także Radwański Zbigniew i Dmowski Stanisław, System Prawa Prywatnego, Warszawa 2005, s. 225 i nast.). Reguły te mają także zastosowanie do zniesienia współwłasności w ramach podziału majątku wspólnego. Sąd dokonał podziału wyżej wymienionych składników majątku wspólnego w ten sposób, że nieruchomość przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni, a ruchomość na wyłączną własność uczestnika. W przypadku ruchomości Sąd miał na uwadze fakt, iż pozostała ona w posiadaniu Jana Wiśniewskiego. W zakresie nieruchomości lokalowej nr 12 położonej w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12 Sąd kierował się okolicznością, iż jedynie wnioskodawczyni posiada realną możliwość spłaty drugiego współmałżonka. Dodatkowo Anna Wiśniewska, pomimo że jest właścicielem w lokalu mieszkalnego nr 3 położonego w Warszawie przy ul. Słonecznej 3, który stanowi jej majątek osobisty uzyskany w wyniku dziedziczenia, to w lokalu stanowiącym majątek wspólny stron zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe. Z kolei uczestnik od dnia 1 stycznia 2023 r. zamieszkuje wraz z konkubiną w jej mieszkaniu i zadeklarował możliwość spłaty w wnioskodawczyni kwocie 1 000 zł miesięcznie. Podniósł, iż zarabia 4 000 zł netto z nadgodzinami. W ocenie Sądu nie daje on jednak gwarancji spłaty wnioskodawczyni z jej udziału w majątku wspólnym. Mimo, że jest współwłaścicielem lokalu mieszkalnego nigdy osobiście nie dokonywał żadnych wpłat z tytułu jego utrzymania, w chwili obecnej również nie reguluje opłat czynszowych. Od wielu lat na tle partycypowania w kosztach utrzymania rodziny i mieszkania dochodziło do licznych konfliktów między stronami postępowania. W toku sprawy rozwodowej uczestnik potwierdził zeznania wnioskodawczyni o jego udziale w obciążeniach wynikających z konieczności utrzymania rodziny. Sąd zatem krytycznie ocenił sytuację finansową, która miałaby zapewnić spłatę wnioskodawczyni z tytułu podziału majątku wspólnego stron. Wynagrodzenie za pracę pobierane przez uczestnika postępowania w wysokości 4 000 zł netto jest świadczeniem warunkowym i zależy od przepracowanej liczny godzin nadliczbowych. Ponadto zeznania uczestnika postępowania i świadka Marii Kowalskiej co do wzajemnej pomocy finansowej pozostają we wzajemnej sprzeczności. Z jednej strony uczestnik dowodzi, że pomaga finansowo synowi, z kolei ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że nie dokładał się do utrzymania założonej przez siebie rodziny. Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie trzecim tiret jeden i dwa postanowienia na podstawie art. 212 § 1 k.c. w zw. z 687 k.c. i art. 46 k.r.o. przy zastosowaniu art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 680 k.p.c. i art. 685 § 1 k.p.c. Zniesienie współwłasności przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli następuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia znoszącego współwłasność, tak więc związany z tym sposobem zniesienia współwłasności obowiązek wyrównania wartości udziałów w rzeczy wspólnej przez spłatę drugiego współwłaściciela przez współwłaściciela, któremu przyznana została rzecz, także powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia znoszącego współwłasność – z tą też chwilą obowiązki te powinny być w całości wykonane przez zobowiązanego do spłaty lub dopłaty. Takie oparte na zasadach ogólnych rozwiązanie kwestii terminu i sposobu uiszczania spłat i dopłat uznane zostało przez ustawodawcę za zbyt sztywne, jako mogące w konkretnej sytuacji godzić w usprawiedliwiony interes zobowiązanego do spłaty i nie uwzględniające jego możliwości płatniczych. Stąd też art. 212 § 2 zd. 1 k.c. stanowi, iż jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia Sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne, zaś zgodnie z art. 687 § 2 k.c. sąd oznaczy w takim wypadku termin i sposób ich uiszczenia oraz wysokość i termin uiszczania odsetek; przepis ten przewiduje też możliwość rozłożenia spłat lub dopłat na raty. Niemniej w świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że rozłożenie na raty powinno mieć charakter wyjątkowy, nie godzący w interes drugiego współwłaściciela. Spłaty można rozłożyć na raty na okres nie przekraczający 10 lat (art. 212 § 2 zd.