Postanowienie Sądu Okręgowego w sprawie powrotu małoletniego

Gdańsk, dnia 24 maja 2023 r.

II Ca 1234/23

POSTANOWIENIE

Sąd Okręgowy w Gdańsku 24 maja 2023 Wydział Cywilny

w składzie:

przewodniczący SSO Anna Kowalska

protokolant sekretarz sądowy Jan Nowak

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2023 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku Jana Wiśniewskiego

z udziałem Anny Wiśniewskiej

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gdańsku

o nakazanie powrotu małoletniego Adama Wiśniewskiego na podstawie Konwencji haskiej w sprawie

cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze dnia 25 października 1980 r.

postanawia:

1. oddalić wniosek;

2. ustalić wydatki w sprawie na kwotę 1200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) i obciążyć nimi Jana Wiśniewskiego w całości;

3. pozostawić uczestników przy poniesionych kosztach postępowania.

SSO Anna Kowalska

(własnoręczny podpis)

II Ca 1234/23

UZASADNIENIE

Wnioskiem z 15 marca 2023 r. Jan Wiśniewski wniósł o nakazanie uczestniczce Annie Wiśniewskiej zapewnienie powrotu do Polski małoletniego Adama Wiśniewskiego urodzonego 10 stycznia 2010 r. w Gdańsku, zamieszkałego przed uprowadzeniem pod adresem ul. Morska 10, 80-001 Gdańsk - w terminie 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia w tej sprawie.

Uczestniczka Anna Wiśniewska wniosła o oddalenie wniosku.

Prokurator Prokuratury Okręgowej w Gdańsku ostatecznie wniósł o oddalenie wniosku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletni Adam Wiśniewski urodził się 10 stycznia 2010 r. w Gdańsku. Jest synem Jana Wiśniewskiego i Anny Wiśniewskiej. Do roku 2018 r. małoletni zamieszkiwał wraz z obojgiem rodziców w Gdańsku.

Dowód: odpis aktu urodzenia Adama Wiśniewskiego, k. 5, okoliczność bezsporna

W 2018 r. Anna Wiśniewska podjęła decyzję o odejściu od męża i związała się z innym mężczyzną, obecnie jej mężem, Piotrem Nowakiem. Konsekwencją tego była przeprowadzka uczestniczki do Niemiec, gdzie zamieszkuje obecnie.

Dowód: okoliczność bezsporna

Małżeństwo Jana Wiśniewskiego i Anny Wiśniewskiej zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem tut. Sądu wydanym w sprawie I C 543/19, 15 kwietnia 2020 r., z wyłącznej winy uczestniczki ad. 1. Anny Wiśniewskiej. W orzeczeniu tym sąd powierzył władzę rodzicielską nad małoletnim obojgu rodzicom, ustalając miejsce zamieszkania dziecka w każdorazowym miejscu zamieszkania ojca.

Dowód: wyrok I C 543/19, k. 15

Zgodnie z postanowieniami ww. wyroku rozwodowego w zakresie ustalającym kontakty matki z dzieckiem, Jan Wiśniewski 1 lipca 2022 r. przywiózł małoletniego do miejsca zamieszkania matki, gdzie dziecko miało przebywać do 15 lipca 2022 r. w terminie pierwotnie umówionym małoletni nie wrócił jednak do kraju stałego pobytu. W chwili obecnej zamieszkuje wraz z matką w Berlinie, przy ul. Leśnej 12. W obecnym miejscu zamieszkania małoletni uczęszcza do 7 klasy szkoły podstawowej.

Dowód: okoliczność bezsporna

Mając na uwadze rozbieżne stanowiska rodziców co do aktualnej i minionej sytuacji małoletniego, a także kierując się potrzebą ochrony w sprawie nadrzędnej wartości – dobra dziecka, sąd dopuścił i przeprowadził w sprawie dowód z opinii RODK oraz wysłuchania małoletniego.

Do wysłuchania małoletniego doszło na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 kwietnia 2023 r. w obecności biegłego psychologa. W trakcie wysłuchania małoletni wskazał, że matka – Anna Wiśniewska wyraziła zgodę na ich wspólne zamieszkanie na jego wyraźną prośbę. Adam Wiśniewski wyjaśnił, że jego relacje z ojcem nie układały się dobrze. Po wyprowadzce matki, ojciec zaczął nadużywać alkoholu, który spożywał codziennie po pracy. Małoletni był natomiast pozostawiony sam sobie, nie mógł liczyć na wsparcie rodzica w nauce, nie spędzali razem czasu. Jednocześnie ojciec przywiązywał ogromną wagę do uzyskiwanych przez małoletniego ocen w szkole. Za każdą niższą niż 5 małoletni był karany na wiele różnych sposobów, w tym fizycznie. Dziecko wyjaśniło, że po wyprowadzce mamy nie czuło się dobrze ani bezpiecznie w miejscu dotychczasowego zamieszkania. Dlatego jeszcze przed wyjazdem na wakacje do Niemiec zaplanował, że poprosi mamę w szczerej rozmowie, aby ta pozwoliła mu zamieszkać ze sobą. Plan ten został przez Adama Wiśniewskiego zrealizowany. Obecnie chłopiec stara się ograniczać kontakt z ojcem, obawiając się jego silnej reakcji na zaistniały stan rzecz. Nie czuje się na siłach do konfrontacji z tatą, boi się, że ojciec wymierzy mu kolejną karę fizyczną.

Dowód: protokół wysłuchania małoletniego k. 25

Z sporządzonej przez RODK opinii wynika, że oboje rodzice posiadają dobre kompetencje rodzicielskie. Jednocześnie podkreślono, że widoczny jest silny konflikt między nimi, który oddziałuje na małoletniego. Jan Wiśniewski nie pogodził się do tej pory z wyborem dokonanym przez żonę, którą obecnie uznaje za winną wszelkich jego niepowodzeń życiowych. Jednocześnie w opinii zaznaczono, że małoletni Adam Wiśniewski jest dzieckiem bardzo dojrzałym i świadomym sytuacji w jakiej się znajduje. Zdaniem opiniujących formułowane przez niego poglądy są przejawem jego własnych pragnień i potrzeb. Małoletni wyraźnie i przekonująco wskazuje, dlaczego nie chce mieszkać z ojcem, zaznaczając przede wszystkim, że się go obawia.

Dowód: opinia RODK k. 35

Na rozprawie 10 maja 2023 r. sąd przeprowadził dowód z zeznań świadka Marii Kowalskiej, siostry uczestniczki, która jako osoba niezaangażowana bezpośrednio w konflikt między rodzicami małoletniego, obserwuje jego sposób adaptacji w nowym środowisku. Z jej twierdzeń wynikało, że małoletni dobrze zaadaptował się w nowym środowisku szkolnym i rówieśniczym. Składane przez nią zeznania były zbieżne ze stanowiskiem dziecka oraz wnioskami płynącymi z opinii RODK.

Dowód: protokół k. 45

Ponadto Sąd przeprowadził dowód z wysłuchania uczestników, mając przy tym na uwadze, że pozostają oni w silnym konflikcie i są bezpośrednio zainteresowani rozstrzygnięciem sprawy na korzyść każdego z nich.

Dokonując oceny sprawy i ustalając jej stan faktyczny Sąd miał przede wszystkim na uwadze wnioski płynące z opinii RODK oraz wysłuchania małoletniego. Za przydatne, ale nie kluczowe dla sprawy sąd uznał zeznania świadka Marii Kowalskiej oraz opinię wychowawcy małoletniego. Z wiadomych względów Sąd uznał za niemające kluczowego znaczenia dla sprawy zeznania uczestników, choć nie odmówił im waloru wiarygodności.

Mając na uwadze powyższe Sąd podzielił pogląd na sprawę zaprezentowany przez Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Gdańsku, który w piśmie z 18 maja 2023 r. trafnie zwrócił uwagę, że podstawowe założenia Konwencji dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzonej w Hadze dnia 25 października 1980 r. (Dz.U. z 2000 r., nr 17, poz. 204, dalej - „Konwencja haska”) to przede wszystkim ochrona interesu dziecka przed konsekwencjami wynikającymi z jego bezprawnego uprowadzenia lub zatrzymania. Pozornie mogłoby się wydawać, że nadrzędnym celem Konwencji haskiej jest jak najszybsze zagwarantowanie małoletnim powrotu do kraju stałego pobytu. Czynienie takiego generalnego założenia należy jednak uznać za niedopuszczalne, a zasadność powrotu dziecka do kraju pochodzenia, musi być zawsze rozważana z uwzględnieniem przesłanek tamujących wskazanych w art. 13 Konwencji haskiej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego słusznie zwraca się uwagę, że „Sądy nie powinny orzekać automatycznie o nakazaniu powrotu dziecka do jego państwa miejsca zwykłego pobytu tylko dlatego, że zachodzi potrzeba zastosowania przepisów konwencji haskiej. Przepisy tej konwencji dopuszczają bowiem szereg wyjątków od orzeczenia nakazu powrotu. W pierwszej kolejności sądy powinny rozważyć, czy zachodzą przesłanki odmawiające orzeczenie powrotu oraz ocenić ryzyko ich umieszczenia w niesprzyjającym środowisku rodzinnym, jak i należycie i stosownie do okoliczności poddać rozwadze dobro dziecka.” (zob. wyrok z 15 stycznia 2015 r., I CSK 390/14).

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy, mając przy tym na uwadze treść art. 13 ust. 2 Konwencji haskiej, sąd orzekający doszedł do przekonania, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Małoletni jednoznacznie, z pełnym rozeznaniem co do swojej sytuacji, wykazując się dostateczną dojrzałością, wskazał, że nie chce zamieszkiwać w kraju dotychczasowego pobytu wraz z ojcem. Argumenty podawane przez małoletniego, zestawione z jednoznaczną treścią opinii RODK co do samodzielności działań małoletniego, przemawiają za koniecznością uwzględnienia jego poglądu na sprawę. Małoletni, choć ma dopiero 13 lat, doskonale zdaje sobie sprawę z konsekwencji swoich oświadczeń. Co więcej, jak wynika z jego wiarygodnej relacji, od dłuższego czasu planował już zwrócenie się do matki z prośbą o umożliwienie mu wspólnego z nią zamieszkiwania, co zdaniem Sądu potwierdza, że mimo młodego wieku, jest ona osobą dojrzałą.

Sąd miał dodatkowo na uwadze, że wbrew twierdzeniom wnioskodawcy, relacje dziecka z ojcem nie były poprawne. Dziecko obawia się ojca, obecnie wręcz unika kontaktu z nim, co stanowi naturalną reakcję wobec rodzica, która stosuje nieadekwatne środki względem dziecka, a przede wszystkim stosuje wobec dziecka przemoc fizyczną. Sąd nie znalazł przy tym podstaw, aby nie dać wiary wyjaśnieniom małoletniego w tym zakresie, mimo że wnioskodawca takiemu stanowi rzeczy stanowczo zaprzecza.

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że nadrzędnym cel prowadzonego w sprawie postępowania jest ochrona dobra dziecka. Realizacja tego celu na gruncie rozpoznawanej sprawy jest natomiast możliwa tylko poprzez oddalenie wniosku i przychylenie się do stanowiska małoletniego, który sprzeciwia się powrotowi do miejsca pobytu.

Z tych względów orzeczono jak na wstępnie. O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c.

SSO Anna Kowalska

(własnoręczny podpis)

Z/

1. ad acta

2. Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy oraz uczestniczki i prokuratorowi bez pouczenia.

SSO Anna Kowalska

(własnoręczny podpis)