Procedura udzielania pomocy usamodzielnianym wychowankom

Procedura udzielania pomocy usamodzielnianym wychowankom w PowiatowymCentrum Pomocy Rodziniew Warszawie, ul. Marszałkowska 1na podstawie ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o wspieraniurodziny i systemie pieczy zastępczej

Postanowienia ogólne

Podstawą prawną procedury jest ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1114 ze zm.) – w zakresie osób opuszczających, po osiągnięciu pełnoletności, rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo-wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo-terapeutyczną.

§1Usamodzielnienie

1. Usamodzielnienie to długotrwały proces wychowawczy, który wprowadza osobę usamodzielnianą do podjęcia samodzielnego, dojrzałego życia i integracji ze środowiskiem. Proces usamodzielniania rozpoczyna się najpóźniej na rok przed osiągnięciem pełnoletności przez osobę usamodzielnianą i w zależności od sytuacji życiowej wychowanka, może trwać najpóźniej do momentu osiągnięcia przez osobę usamodzielnianą 25 roku życia.

2. Najpóźniej rok przed uzyskaniem pełnoletności przez wychowanka, okresowe oceny sytuacji dziecka są profilowane pod kątem usamodzielnienia i stanowią materiał do diagnozy IPU. Wychowanek oraz opiekun usamodzielnienia są zapraszani na posiedzenia zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. W planie pomocy dziecku uwzględniane są cele związane z rozwojem umiejętności samodzielnego funkcjonowania.

3. W przypadku podjęcia decyzji przez osobę usamodzielnianą o pozostaniu w pieczy zastępczej, w dniu ukończenia przez nią 18 roku życia, pracownik PCPR odbiera oświadczenie o pozostaniu w rodzinie zastępczej bądź placówce opiekuńczo-wychowawczej (załącznik Nr 1), wraz z zaświadczeniem potwierdzającym kontynuowanie nauki.

4. W przypadku opuszczenia przez pełnoletniego wychowanka pieczy zastępczej, pracownik socjalny/koordynator rodzinnej pieczy zastępczej dokonuje analizy sytuacji osobistej, rodzinnej, zdrowotnej, zawodowej na podstawie wizyty środowiskowej przeprowadzonej w miejscu zamieszkania osoby usamodzielnianej (załącznik Nr 2). Aktualizacja sytuacji jest przeprowadzana w miarę potrzeb, nie rzadziej niż co 3 miesiące w miejscu zamieszkania wychowanka (załącznik Nr 3).

§2Opiekun usamodzielnienia i jego zadania

1. Opiekun usamodzielnienia to osoba wskazana przez osobę usamodzielnianą, zaakceptowana przez Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, wspierająca wychowanka w procesie usamodzielnienia.

2. Pracownik socjalny/koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na 6 miesięcy przed ukończeniem 18 roku życia przez wychowanka, wysyła do opiekunów zastępczych, pismo zawierające informację dotyczącą wskazania przez osobę usamodzielnianą osoby, która podejmie się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia (załącznik Nr 4) wraz z załączeniem wzoru druku wyboru opiekuna procesu usamodzielnienia (załącznik Nr 5). W przypadku wychowanków pochodzących z terenu powiatu Piaseczyńskiego, przebywających na podstawie porozumień, w pieczy zastępczej na terenie powiatu Warszawskiego, informacja o konieczności wyboru opiekuna usamodzielnienia wraz z drukiem wyboru opiekuna przekazywana jest do PCPR właściwego ze względu na aktualne miejsce zamieszkania dziecka.

3. Osoba usamodzielniana, co najmniej 3 miesiące przed osiągnięciem pełnoletniości wskazuje osobę, która podejmuje funkcji opiekuna usamodzielnienia oraz przedstawia pisemną zgodę tej osoby. Pracownik PCPR odbywa rozmowę z kandydatem na opiekuna usamodzielnienia w celu wydania rekomendacji czy dana osoba należycie wykona powierzone jej zadania. Opiekun usamodzielnienia powinien spełniać następujące kryteria:

1) posiada zdolności poznawcze, pozwalające na zrozumienie sytuacji wychowanka oraz na wsparcie wychowanka w realizacji celów Indywidualnego Programu Usamodzielnienia;

2) jest dobrym wzorem samodzielności dla wychowanka;

3) jest konsekwentny w działaniu i otwarty na współpracę z Organizatorem Rodzinnej Pieczy Zastępczej;

4) daje rękojmię sprawowania należytego nadzoru nad realizacją postanowień IPU;

5) jest osobą, której usamodzielniany ufa.

Do zadań opiekuna usamodzielnienia należy:

1) opracowanie wspólnie z usamodzielnianym i pracownikiem PCPR diagnozy sytuacji wychowanka w zakresie samodzielności;

2) opracowanie wspólnie z usamodzielnianym i pracownikiem PCPR celów i działań Indywidualnego Programu Usamodzielnienia;

3) kontynuowanie pracy wychowawczej z usamodzielnianym;

4) udzielanie pomocy i wskazywanie sposobów załatwiania codziennych bieżących spraw;

5) udzielanie pomocy i wskazówek w załatwianiu spraw urzędowych;

6) monitorowanie postępów w nauce, utrzymanie kontaktu ze szkołą;

7) opiniowanie wniosków na przyznanie pomocy;

8) współpraca z pracownikiem socjalnym/koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej na rzecz dobra osoby usamodzielnianej.

Szczegółowy zakres zadań i współpracy Usamodzielnianego i Opiekuna Usamodzielnienia określony zostanie w Indywidualnym Programie Usamodzielnienia.

W przypadku stwierdzenia, że opiekun usamodzielnienia nie daje rękojmi należytego wykonania powierzonych mu zadań, należy niezwłocznie dokonać zmiany osoby pełniącej dotychczas ww. funkcję (załącznik Nr 6).

§3Indywidualny plan działania

6 miesięcy przed uzyskaniem pełnoletności Wychowanek pieczy zastępczej, rozpoczyna przygotowanie Indywidualnego planu działania (załącznik Nr 7). Istotą Indywidualnego planu działania jest rozpoznanie przez wychowanka jego doświadczeń, zasobów oraz ograniczeń w funkcjonowaniu w podstawowych sferach życia. Indywidualny plan działania stanowi podstawę diagnozy IPU oraz pozwoli na właściwe określenie celów IPU. Opracowanie Indywidualnego planu działania trwa 1 miesiąc.

§4Indywidualny program usamodzielnienia

1. Indywidualny program usamodzielnienia (załącznik Nr 8) jest opracowany przez osobę usamodzielnianą wspólnie z opiekunem usamodzielnienia, pracownikiem socjalnym/koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej współpracującym z rodziną zastępczą/placówką opiekuńczo-wychowawczą a także koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, sprawującym pieczę nad osobami usamodzielnianymi po wyjściu ich z rodzinnej pieczy zastępczej. Indywidualny Program Usamodzielnienia jest opracowywany, co najmniej na 3 miesiące przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnią pełnoletniości, a następnie jest przekazany Dyrektorowi Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie w celu zatwierdzenia. Program określa w szczególności: zakres współdziałania osoby usamodzielnianej z opiekunem usamodzielnienia oraz sposób uzyskania przez osobę usamodzielnianą wykształcenia lub kwalifikacji zawodowych, pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych oraz podjęciu przez osobę usamodzielnianą zatrudnienia. Indywidualny Program Usamodzielnienia jest podstawą do przyznania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz kontynuowanienauki.

2. Pracownik PCPR współpracujący z opiekunem zastępczym, rodziny zastępczej bądź placówki opiekuńczo-wychowawczej 6 miesięcy przed ukończeniem 18 roku życia przez wychowanka wysyła pismo informujące o konieczności wypełnienia Indywidualnego Programu Usamodzielnienia (załącznik Nr 9).

3. Okresowa ocena Indywidualnego Programu Usamodzielnienia (załącznik Nr 10) jest przeprowadzana w miarę potrzeb, nie rzadziej jednak, niż co 3 miesiące, przez osobę usamodzielnianą wraz z opiekunem procesu usamodzielniania oraz pracownikiem socjalnym/koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej odpowiedzialnym za współpracę z osobami usamodzielnianymi. Celem okresowej oceny IPU jest zweryfikowanie realizacji postawionych celów oraz zadań w programie usamodzielniania, a także określenia, w jakim stopniu realizacja IPU przyczynia się do wzrostu samodzielności Wychowanka.

4. Zmiany w Indywidualnym Programie Usamodzielnienia (załącznik Nr 11) może dokonać osoba usamodzielniana wspólnie z opiekunem usamodzielnienia oraz pracownikiem socjalnym/koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej w przypadku zmiany sytuacji życiowej tej osoby (osiągnięcie założonych celów jest niemożliwe; osiągnięcie celów wymaga zmiany podejmowanych działań; cele nie mogą być osiągnięte w zaplanowanym terminie; realizacja IPU ujawnia większy niż zakładano brak samodzielności lub zdolności; realizacja celów szczegółowych nie przyczynia się do wzrostu samodzielności Wychowanka). Modyfikacja IPU wymaga zatwierdzenia przez Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków.

5. Po zakończeniu procesu usamodzielnienia, nie później niż w momencie ukończenia 25 roku życia, osoba usamodzielniana wraz z opiekunem usamodzielnienia, pracownikiem socjalnym/koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i Dyrektorem Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie dokonują oceny końcowej procesu usamodzielnienia, która zawiera informacje o zrealizowanych i niezrealizowanych celach oraz formach pomocy, z których usamodzielniany mógł skorzystać (załącznik Nr 12).

6. Nie wykonywanie przez osobę usamodzielnianą zadań określonych w IPU może spowodować odmowę lub zawieszenie wypłacania świadczeń pieniężnych.

§5Rodzaje pomocy

Osoba usamodzielniana zostaje objęta pomocą mającą na celu jej życiowe usamodzielnienie i integrację ze środowiskiem poprzez pracę socjalną (udzielanie porad, kierowanie do odpowiednich instytucji, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, pomoc w pisaniu podań, wspieranie w kontaktach z rodziną i środowiskiem lokalnym, motywowanie do kontynuowania nauki i podnoszenia kwalifikacji), a także:

1) pomocą pieniężną na kontynuowanie nauki;

2) pomocą pieniężną na usamodzielnienie;

3) pomocą na zagospodarowanie;

4) pomocą w uzyskaniu zatrudnienia [np. wspieranie usamodzielnianego w zdobyciu kwalifikacji zawodowych, zachęcaniu do udziału w szkoleniach aktywizujących, motywowaniu do poszukiwania pracy, pomoc w przygotowaniu dokumentów aplikacyjnych (CV, list motywacyjny)];

5) pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych;

6) pomoc prawną i psychologiczną.

§6

1. Pomoc na kontynuowanie nauki przyznawana jest w drodze decyzji administracyjnej na wniosek usamodzielnianego, zaopiniowany przez opiekuna usamodzielnienia (załącznik Nr 13). Dniem wszczęcia postępowania jest dzień przyjęcia wniosku przez pracownika socjalnego lub data wpływu do PCPR.

2. Dokumenty potwierdzające prawo do uzyskania świadczenia to:

1) zatwierdzony Indywidualnego Program Usamodzielnienia;

2) zaświadczenie szkolne;

3) orzeczenie sądu o umieszczeniu odpowiednio w rodzinie zastępczej, placówce opiekuńczo-wychowawczej;

4) potwierdzenie zamieszkania na terenie powiatu właściwego do przyznania świadczenia;

5) akt urodzenia;

6) potwierdzenie okresu pobytu w rodzinie zastępczej/placówce.

3. Prawo do pobierania świadczenia jest weryfikowane na podstawie:

1) opinii o uczniu, o którą PCPR występuje na początku każdego semestru;

2) oceny okresowej IPU.

§7

1. Pomoc na usamodzielnienie przyznawana jest na drodze decyzji administracyjnej na wniosek usamodzielnianego.

2. Do wniosku o przyznanie pomocy, zaopiniowanego przez opiekuna usamodzielnienia (załącznik Nr 14) wraz uzasadnieniem, w jaki sposób przyznanie pomocy przyczyni się do realizacji celów wskazanych w IPU, dołączane jest:

1) oświadczenie usamodzielnianego o wysokości dochodu;

2) zaświadczenie potwierdzające wysokość dochodu z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku (w przypadku posiadania dochodu);

3) oświadczenie o prowadzeniu odrębnego lub wspólnego z rodziną gospodarstwa domowego.

Dniem wszczęcia postępowania jest dzień przyjęcia wniosku przez pracownika socjalnego lub data wpływu do PCPR.

3. Pracownik PCPR przeprowadza postępowanie dowodowe w celu weryfikacji prawa Wychowanka do otrzymania świadczenia. W razie potrzeby przeprowadza oględziny miejsca lub rzeczy (tj. spostrzeżenie stanu faktycznego mającego znaczenie dla sprawy). Istotą oględzin jest dokonanie przez organ prowadzący postępowanie za pomocą własnych zmysłów spostrzeżeń odnoszących się do rzeczy (miejsca) i jej istotnych cech. Przedmiotem oględzin mogą być nieruchomości, rzeczy ruchome lub miejsca. Z przeprowadzonej czynności oględzin sporządzany jest protokół (załącznik Nr 15), do protokołu można dołączyć zdjęcia miejsca lub rzeczy.

4. Pracownik PCPR ocenia zgodność zgłaszanych we wniosku potrzeb z Indywidualnym Planem Usamodzielnienia.

5. Usamodzielniany rozlicza się z otrzymanej pomocy, poprzez przedstawienie dowodów zakupu.

6. Dokumenty potwierdzające prawo do uzyskania świadczenia to:

1) zatwierdzony Indywidualny Program Usamodzielnienia;

2) zaświadczenie szkolne;

3) orzeczenie sądu o umieszczeniu odpowiednio w rodzinie zastępczej, placówce opiekuńczo-wychowawczej;

4) potwierdzenie zamieszkania na terenie powiatu właściwego do przyznania świadczenia;

5) akt urodzenia;

6) potwierdzenie okresu pobytu w rodzinie zastępczej/placówce.

§8

1. Pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej przyznawana jest na drodze decyzji administracyjnej, na wniosek usamodzielnianego; dniem wszczęcia postępowania jest dzień przyjęcia wniosku przez pracownika socjalnego lub data wpływu do PCPR.

2. Do wniosku o przyznanie pomocy, zaopiniowanego przez opiekuna usamodzielnienia (załącznik Nr 16) wraz uzasadnieniem, w jaki sposób przyznanie pomocy przyczyni się do usamodzielnienia wychowanka, dołączane jest:

1) oświadczenie o miejscu osiedlenia się na terenie powiatu Warszawskiego;

2) oświadczenie Usamodzielnianego o wysokości dochodu;

3) zaświadczenie potwierdzające wysokość dochodu z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku (w przypadku posiadania dochodu);

4) oświadczenie o prowadzeniu odrębnego lub wspólnego z rodziną gospodarstwa domowego;

5) oferty cenowe towarów, na zakup których usamodzielniany chce przeznaczyć pomoc.

3. Pracownik PCPR przeprowadza postępowanie dowodowe w celu weryfikacji prawa wychowanka do otrzymania świadczenia. Pracownik PCPR ustala, jakie są oczekiwania zainteresowanego dotyczące pomocy, dokonuje rozeznania potrzeb, weryfikuje czy zgłaszane potrzeby są uzasadnione i czy ich zaspokojenie przyczyni się do usamodzielnienia wychowanka. W razie potrzeby przeprowadza oględziny miejsca lub rzeczy. Do protokołu można dołączyć zdjęcia miejsca lub rzeczy.

4. Dyrektor PCPR upoważnia usamodzielnianego do zakupu wybranego sprzętu na podstawie przedstawionych ofert cenowych. Płatnikiem faktury jest PCPR. Usamodzielniany zobowiązany jest do przedstawienia faktur w ciągu 30 dni od odebrania upoważnienia do zakupu.

§9

1. Pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych polega na przekazaniu osobie usamodzielnianej środków finansowych na pokrycie kosztów związanych z najmem pomieszczenia mieszkalnego.

2. Dofinansowanie przeznaczone jest dla usamodzielnianych wychowanków osiedlających się na terenie powiatu Warszawskiego, którzy znajdują się w trudnej sytuacji życiowej (przemoc, problem alkoholowy współlokatorów, poczucie braku stabilizacji, poczucie zagrożenia) i nie mają możliwości powrotu do rodziny, gdyż nie byłoby to korzystne ze względu na proces usamodzielnienia.

3. Pomoc ma na celu:

1) zapewnienie warunków mieszkaniowych pozwalających na realizację procesu usamodzielnienia, m.in. poprzez doskonalenia umiejętności prowadzenia samodzielnego gospodarstwa, radzenia sobie z problemami życia codziennego, rozporządzania środkami finansowymi;

2) umożliwienie realizacji pracy socjalnej i programów usamodzielnienia.

4. Okres przyznania pomocy powinien być wykorzystany na aktywne działanie na rzecz pełnego usamodzielnienia i uregulowania sytuacji życiowej i mieszkaniowej przez wychowanka.

5. Przyznanie pomocy następuje na wniosek usamodzielnianego na podstawie umowy zawartej pomiędzy Dyrektorem PCPR i usamodzielnianym Wychowankiem.

6. Do wniosku (załącznik Nr 17) należy dołączyć:

1) opinię opiekuna usamodzielnienia;

2) opinię pracownika socjalnego/koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej wspierającego Wychowanka w realizacji IPU;

3) propozycje ofert wynajmu lokalu.

7. Decyzja Dyrektora PCPR o przyznaniu pomocy wydawana jest po dokonaniu uzgodnień pomiędzy Wychowankiem i pracownikiem PCPR, zawartych w kontrakcie (załącznik Nr 18). Uzgodnienia dotyczą:

1) celu pobytu,

2) okresu pobytu,

3) rodzaju i zakresu świadczonego wsparcia,

4) działań podejmowanych przez Usamodzielnianego na rzecz usamodzielnienia oraz uzyskania odpowiednich warunków mieszkaniowych w szczególności kontynuowania nauki, uzyskania przygotowania zawodowego, podjęcia zatrudnienia, uzyskania mieszkania. Działania powinny być spójne z działaniami określonymi w IPU.

Realizacja kontraktu podlega ocenie, co najmniej raz na miesiąc (załącznik Nr 19). Oceny dokonują wspólnie osoba usamodzielniana, pracownik socjalny.

8. Po zatwierdzeniu założeń kontraktu przez Dyrektora PCPR, wychowanek zawiera umowę najmu lokalu. Następnie zawierana jest umowa pomiędzy Dyrektorem PCPR i wychowankiem. Prawo do korzystania z pomocy mają tylko osoby wskazane w umowie.

9. Rodzaj i zakres świadczonego wsparcia mogą ulegać zmianom w zależności od oceny sytuacji użytkownika mieszkania. Wprowadzone zmiany mają formę pisemną.

10. Do obowiązków osób, którym przyznano świadczenie należy:

1) przekładanie raz w miesiącu dokumentu potwierdzającego uiszczenie opłaty za pokój/mieszkanie – najpóźniej do końca miesiąca. Nie złożenie, chociaż jednego rozliczenia skutkować będzie wstrzymaniem udzielenia pomocy do czasu dokonania rozliczenia;

2) współpraca z koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej, pracownikiem socjalnym, innymi specjalistami i instytucjami na rzecz prawidłowego procesu usamodzielniania;

3) informowanie pracownika socjalnego o ewentualnych trudnościach, problemach, nieporozumieniach powstałych w trakcie zamieszkiwania w mieszkaniu.

11. Pomoc ulega zawieszeniu w przypadku:

1) rozwiązania umowy najmu przed planowanym terminem;

2) wykorzystania pomocy niezgodnie z przeznaczeniem;

3) miesięcznego nieprzedłożenia dokumentu potwierdzającego uiszczenie opłaty;

4) zaprzestania kontynuowania nauki;

5) nierealizowania założeń IPU;

6) niewywiązywania się z założeń kontraktu;

7) braku współpracy z PCPR w tym braku niezwłocznego informowania PCPR, o każdej zmianie sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej.